Kırmızı ışığın, uyku sürecimizi olumlu etkilendiğini biliyor muydunuz? Peki, mavi ışığın bu sürece nasıl zarar verdiğini? Gelin, günün yorgunluğunu en verimli şekilde nasıl atlatabileceğimizi ve rahat bir uyku çekebileceğimizi öğrenelim.

Uyku sürecimiz hayatımızın üçte birini kaplar ve dinlenmek bizler için oldukça önemlidir. Ancak her geçen gün daha da hızlanan yaşam temposu ve gelişen teknoloji ile teknolojik aletlere saatlerce maruz kalmamız sonucunda aldığımız “mavi ışık” uyku düzenimizi olumsuz yönde etkiler. Bu bağlamda aydınlatma firmalarının yaptığı bilimsel araştırmaların sonucunda uyku kalitemizi artırmak için çözümler geliştirmişlerdir.

Yapılan çalışmalar içerisinde melatonin hormonunun uyku kalitesini oldukça etkilediği gözlemlenmiştir. Peki, melatonin hormonu ve uyku arasındaki bağlantı nedir? Melatonin; uyku düzenini sağlar, uyku derinliğini ve kalitesini artırır. Melatonin hormonunun üretimi, vücut içerisindeki biyolojik saati düzenler ve bu süreç, ışık ile karanlık döngüsüne duyarlı olmasıyla birlikte; melatonin hormonunun üretimi, karanlık ortamlarda daha fazladır. Dolayısıyla melatonin hormon salgısının üretimi geceleri artar, gündüzleri ise azalır.

Gün içinde maruz kaldığımız, görünür ışık olan mavi ışığa karşı gözlerimiz oldukça duyarlıdır. Bu nedenle de mavi ışığın melatonin üretimi üzerindeki etkisi, uyku düzenimiz ve genel sağlığımız açısından önemli noktadadır. Bu bağlamda yüksek enerjili mavi ışık, melatonin üretimini azaltarak uyku sürecimizi yani bir diğer adıyla biyolojik saatimizi olumsuz yönde etkiler.

Melatonin hormonunun salgılanması; insan gözüne etki eden dalga boyları, uyku döngüsü ve biyolojik saatimizi etkileyen önemli bir faktördür. Literatür çalışmaları, uyku için en etkili dalga boyunun kırmızı bölge olduğunu göstermektedir. Kırmızı dalga boyunun aktif olduğu spektrum bölgesi, melatonin seviyelerine etki yaparak uyku düzeninizi düzenlerken, mavi ışığın etkili olması ise, melatonin salgılanmasını baskılayarak negatif bir etkiye neden olmaktadır. Bu nedenle kırmızı ışık, melatonin salgılanmasını artırır ve gece boyunca uyku kalitesini maksimum düzeye çıkartır.

Melatonin hormonumuz, 00.00 ile 04.00 arasında maksimum değerlere ulaşırken, 12.00 ile 20.00 saatleri arasında azalmaktadır. Peki, gün boyunca maruz kaldığımız mavi ışığın etkilerini baskılamak için ve biyolojik saatimizin daha verimli geçmesi için ne yapmalıyız?

Yapılan araştırmaların sonucunda, kırmızı dalga boyunun aktif olduğu dalga boyu, melatonin seviyelerine etki yaptığını ifade etmiştik. Dolayısıyla sağlıklı ve verimli bir uyku için en etkili dalga boyu kırmızıdır. Kırmızı dalga boyu uykumuzu desteklemeye yardımcı olur. Bu nedenle, uyku kalitemizi artırmak ve mavi ışık maruziyetini azaltmak için, kırmızı dalga boyuna sahip bir aydınlatma sağlanmalı veya kelvin olarak daha düşük bir aydınlatma tercih edilmelidir.

Uykuya geçmeden önce kırmızı ışık kaynağına sahip olan lamba kullanımı, uyku kalitemizi en üst seviyeye çıkartır ve gün içinde maruz kaldığımız zararlı mavi ışığı minimum düzeye indirir.

Deneyler ve Sonuçlar

Uyku kalitesini artırmaya yönelik, kadın basketbol oyuncuları üzerinde bazı testler yapılmıştır. Yapılan testlerin sonucunda, kırmızı ışık dalga boyuna sahip aydınlatma altında uyuyan basketbol oyuncularının uyku kalitelerinin arttığı gözlemlenmiştir.

Sonuç olarak aydınlatma dünyasındaki araştırmalar, melatonin üretimini olumsuz etkileyen mavi ışığın bastırılmasına odaklanmıştır. Bu nedenle, kırmızı dalga boyutuna sahip LED kaynaklarının etkin kullanımı, uyku kalitesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda biyolojik saatimizi de düzenler. Günlük yaşantımızda, evlerimizde ve çalışma ortamlarımızda mümkün olduğunca mavi ışığı engelleyerek, tercihen kırmızı ışık kaynaklarını veya düşük kelvin değerli aydınlatmayı seçerek uyku düzenimizi iyileştirebilir ve sağlıklı şekilde biyolojik saatimizi koruyabiliriz.